ในช่วงปลายฤดูร้อนถึงต้นฤดูฝน เป็นช่วงที่สภาพอากาศเหมาะสม สำหรับเห็ดป่าอย่าง เห็ดเผาะ ที่จะโพล่พ้นดินออกมาจากบริเวณทรงพุ่มของต้นไม้ในวงศ์ยาง และด้วยมูลค่าที่สูง หลายปีที่ผ่านมาก็มีการทดลองในการ ปลูกเห็ดเผาะ จากหลายมหาวิทยาลัยด้วยกัน
จึงพบว่าการ ปลูกเห็ดเผาะ นั้นไม่เหมือนเห็ดทั่วไปที่สามารถเพาะในถุงได้ เนื่องจากเป็นราที่ดำรงชีวิตแบบเอคโตไมคอร์ไรซา ที่ต้องเจริญเติบโตคู่กับต้นไม้ในวงศ์ยาง เช่น ยางนา เต็ง รัง พะยอม ตะเคียน เป็นต้น ในการเกื้อกูลกันเพื่อใช้ในการเจริญเติบโต โดยเห็ดจะเกาะอยู่ที่รากฝอยของต้นพืชในการดูดสารอาหารเพียงเล็กน้อยเพื่อใช้ในการดำรงชีวิต ส่วนเห็ดก็จะแผ่กระจายเส้นใยออกไปช่วยส่งแร่ธาตุและน้ำกลับมายังพืช จึงทำให้ไม้วงศ์ยางที่มีเห็ดเผาะจะเจริญเติบโตได้เร็วกว่าต้นที่ไม่มี
แต่การปลูกเห็ดเผาะก็ทำไม่ง่าย เพราะ ต้องใช้ระยะเวลานานหลายปีด้วยกันกว่าจะเห็นผล และต้องมีสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมด้วย โดยเมื่อหลังจากใส่เชื้อเห็ดลงไปแล้ว สำหรับกล้าไม้จะใช้เวลา 3-5 ปี ส่วนไม้วงศ์ยางที่ปลูกลงดินแล้ว จะใช้เวลา 1-2 ปี แต่สำหรับกล้าไม้แม้จะใช้เวลาที่นานกว่า แต่โอกาสในการติดจะสูงกว่า รวมถึงการปลูกเห็ดเผาะ ก็เป็นการรณรงค์ลดการเผาป่าเพื่อหาเห็ดเผาะอีกด้วย ดังนั้นมาดูอุปกรณ์พร้อมขั้นตอนในการทำกันดีกว่า
อุปกรณ์สำหรับ ปลูกเห็ดเผาะ ประกอบไปด้วย
- เห็ดเผาะ – ไว้สำหรับเป็นหัวเชื้อ
- น้ำสะอาด – ใช้เป็นสารละลายในการผสมสปอร์
- ช้อน – ใช้สำหรับตักสปอร์ และคนสปอร์ให้เข้ากับน้ำ
- มีด – ใช้สำหรับผ่าเห็ดเผาะ
- น้ำยาล้างจาน – เพื่อใช้สำหรับลดแรงตึงผิวของน้ำ
- กล้าไม้วงศ์ยาง – ใช้สำหรับเป็นต้นไม้ให้เชื้อเห็ดไว้เจริญเติบโต เช่น ยางนา เต็ง รัง ตะเคียน พะยอม เป็นต้น
1 I ให้เลือกใช้เห็ดเผาะที่แก่จัด
เห็ดเผาะที่ยิ่งแก่ยิ่งดี เนื่องจากข้างในสปอร์จะมีความสมบูรณ์กว่าเห็ดที่อ่อนๆ รวมถึงเห็ดเผาะที่แช่อยู่ในตู้เย็นหรือที่ปล่อยทิ้งไว้จนแห้งและแข็ง ก็ยังสามารถนำสปอร์ด้านในมาใช้ได้ แต่ไม่ควรใช้เห็ดที่อ่อนเพราะสปอร์ข้างในยังไม่พร้อม
2 I ขั้นตอนนำสปอร์ออกจากเห็ดเผาะ
ให้ใช้มีดผ่าเห็ดเผาะออกครึ่งหนึ่ง ด้านในจะมีสีดำๆ อยู่ ก็คือ สปอร์เห็ด จากนั้นใช้ด้ามช้อนเขี่ยสปอร์เห็ดออกมาใส่ในภาชนะที่เตรียมไว้
3 I ขั้นตอนทำเชื้อเห็ดเผาะ
หลังจากที่เขี่ยสปอร์มาออกแล้ว ให้ใช้ช้อนบี้สปอร์เห็ดให้มีขนาดเล็กลง จากนั้นเติมน้ำในอัตราส่วน สปอร์เห็ด 1 ส่วน ต่อ น้ำ 10 ส่วน แล้วเติมน้ำยาล้างจาน 1 หยด เพื่อให้สปอร์เห็ดเข้ากับน้ำได้ดี แล้วคนให้สปอร์จะกระจายจนทั่ว
4 I ขั้นตอนใส่เชื้อเห็ดเผาะกับกล้าไม้วงศ์ยาง
ให้นำกล้าไม้วงศ์ยางมาเจาะรูรอบโคนต้นประมาณ 3 รู เพื่อให้เชื้อเห็ดสัมผัสกับรากพืชมากที่สุด จากนั้นเทเชื้อเห็ดลงในรูที่เจาะไว้ พอใส่เชื้อเสร็จให้ใช้มือปิดรู
5 I นำกล้าไม้วงศ์ยางที่ใส่เชื้อเห็ดแล้วนำไปปลูก
หลังจากที่ใส่เชื้อเห็ดแล้ว ให้งดน้ำ 1-2 วัน เพื่อไม่ให้เชื้อเห็ดหลุดออกไปเมื่อตอนรดน้ำ ในระหว่างนี้ให้ลดปริมาณการให้น้ำลง และสามารถหยอดเชื้อเห็ดเพิ่มเติมได้ เพื่อเพิ่มโอกาสในการติด โดยหยอด 1-2 ครั้ง/เดือน ซึ่งจะใช้เวลาอย่างน้อย 4 เดือน เพื่อให้เชื้อติดกับรากไม้
