มะละกอ ที่เรารับประทานกันเป็นประจำ เป็น “ผัก” หรือ “ผลไม้” 

มะละกอเป็นผักหรือผลไม้ อาจเป็นข้อสงสัยของใครหลาย ๆ ที่รับประทานเป็นประจำ มะละกอยังเป็นพืชที่พบได้ทั่วทุกภาคของประเทศไทย และยังเป็นวัตถุดิบที่นำมาปรุงอาหารได้หลากหลาย ตั้งแต่เมนูยอดนิยม อย่างส้มตำ ไปจนถึงแกงต่างๆ 

คำถามที่ว่า มะละกอเป็นผักหรือผลไม้ อาจต้องย้อนกลับไปที่การนิยามคำว่า “ผัก” และ “ผลไม้” ตามหลักการจำแนกพืช วิชาที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาเรื่องของพืช หรือวิชาพฤกษศาสตร์ ได้อธิบายไว้ว่า ผักและผลไม้ต่างถูกนิยามตามส่วนประกอบของพืช ได้แก่ ราก ลำต้น ใบ ดอก และผล

• พืชผักทนแล้ง ปลูกง่ายในบ้าน ลืมรดน้ำก็อยู่ได้

เริ่มจาก “ผลไม้” ในทางพฤกษศาสตร์เรียกส่วนประกอบของต้นไม้ส่วนนี้ว่า “ผล” ซึ่งส่วนใหญ่เกิดจากดอกไม้ที่ผ่านการผสมเกสรแล้ว และมักมี “เมล็ด” เป็นองค์ประกอบสำคัญอยู่ในผลไม้ ดังนั้น จากคำถาม มะละกอเป็นผักหรือผลไม้?  จึงตอบได้ว่า มะละกอเป็นผลไม้ เนื่องจาก ผลมะละกอเกิดจากดอกที่ผสมเกสรแล้ว และเมื่อเจริญเป็นผล ก็มีเมล็ดเป็นองค์ประกอบอยู่ภายในด้วย

มะละกอ (Papaya, Pawpaw, Tree melon) มีชื่อเรียกอื่นๆ ตามแต่ภูมิภาคของเมืองไทย เช่น มะก้วยเทศ (ภาคเหนือ) หมักหุ่ง (ลาว,นครราชสีมา,เลย) ลอกอ (ภาคใต้) กล้วยลา (ยะลา) แตงต้น (สตูล) ชื่อวิทยาศาสตร์ Carica papaya L. วงศ์ Caricaceae จัดเป็นไม้ล้มลุก อายุหลายปี สูง 3-6 เมตร สำหรับเมืองไทยนิยมใช้ผลมะละกอเป็นวัตถุดิบทำอาหาร เช่น ส้มตำ โดยใช้ผลสดสีเขียวเข้ม ส่วนผลสุกรับประทานเป็นผลไม้

• มะละกอเสียบยอด ทำให้ได้ดอกกระเทย ติดผลดี

นอกจากนี้ หากเราใช้หลักเกณฑ์นี้กับการจำแนกพืชสวนครัวอื่น ๆ ที่พบเห็นได้เป็นประจำ เช่น มะนาว แตงกวา ถั่วฟักยาว พริก ฟักทอง และมะเขือเทศ เป็นต้น ก็จะพบว่า ส่วนที่เรานำมารับประทานเป็นผลของต้นไม้เหล่านี้ 

สำหรับ “ผัก” มักหมายถึงส่วนอื่น ๆ ของพืชที่เราสามารถรับประทานได้ เช่น รากของแครอท บีตรู้ต ใบของคะน้าและกวางตุ้ง ดอกของกะหล่ำและบรอกโคลี ส่วนลำต้น อย่างมันฝรั่ง และเซเลอรี่ เป็นต้น  

นอกจากการจำแนกผักและผลไม้ตามหลักพฤกษศาสตร์แล้ว ในวิชาการประกอบอาหารยังได้จำแนกผักและผลไม้ตามรสชาติ และการปรุงอาหาร 

โดยทั่วไป วัตถุดิบที่ให้รสหวาน เปรี้ยว สามารถกินดิบได้ หรือใช้เป็นวัตถดิบสำหรับของหวาน ของว่าง และเครื่องดื่ม มักเรียกว่าผลไม้ ในทางกลับกัน ผักมักจะเป็นวัตถุดิบที่ไม่ค่อยมีรสชาติ หรือรสชาติไม่จัดจ้าน มักใช้เป็นวัตถุดิบสำหรับปรุงเมนูจานหลัก หรือเครื่องเคียง 

อย่างไรก็ตาม การจำแนกโดยใช้หลักเกณฑ์นี้ก็มีข้อยกเว้นบางประการเช่น เช่น ผลไม้บางชนิดก็จำแนกเป็นผัก เช่น มะเขือเทศ อะโวคาโด และพริกหวาน เป็นต้น หรือผักบางชนิดก็เรียกรวมเป็นผลไม้ เช่น แครอท บีตรู้ต และมันฝรั่ง เป็นต้น

โดยสรุปแล้ว ผักและผลไม้แตกต่างกันอย่างไร ตำตอบอาจขึ้นอยู่ที่เราเลือกใช้หลักการอะไรสำหรับการพิจารณา และขึ้นอยู่กับบริบทของผู้ที่จะนำข้อมูลไปประยุกต์ใช้สำหรับเรื่องของผักและผลไม้ต่อไป

วิธีแยกเพศมะละกอ และช่วงเวลาเก็บผลที่ทานอร่อย

เอบิว (Abiu) ไม้ผลแปลกน่าปลูก เรียนรู้เทคนิคการปลูกและดูแลให้ติดผล

ชามะละกอ ล้างลำไส้ กำจัดสารพิษ ได้จริงหรือไม่

เอกสารอ้างอิง

(1) https://www.healthline.com/nutrition/fruits-vs-vegetables.

(2) https://www.bhg.com/gardening/vegetable/difference-between-fruits-vegetables/.

(3) https://www.tipsbulletin.com/fruit-vs-vegetable/

(4) https://ipsr.mahidol.ac.th/wp-content/uploads/2022/09/Vegetable-consumption-national.pdf