องุ่น พืชที่ดูมีความซับซ้อนและดูเหมือนจะปลูกยาก โดยเฉพาะกับองุ่นสายพันธุ์จากต่างประเทศ แต่ คุณหญิง – สุมนมาศ สุตตสันต์ เจ้าของ องุ่นกระถางชลบุรี ฟาร์มจำหน่ายกล้าพันธุ์องุ่นต่างประเทศ กลับสามารถปลูกพืชดังกล่าวไว้ริมรั้วข้างบ้านได้อย่างน่าเหลือเชื่อ อีกทั้งผลที่ได้ยังดูอุดมสมบูรณ์และมีรสชาติหวานอร่อย
เดิมทีคุณหญิงเปิดบริษัทรับทำโปรเจคให้กับ บริษัทด้านสื่อสารเทคโนโลยีไอที และพอจบแต่ละโปรเจคก็จะมีเวลาว่าง อีกทั้งยังเป็นคนชอบปลูกต้นไม้แต่งสวน เลยอยาก ปลูกองุ่น ไว้ข้างบ้านในช่วงที่ยังว่างอยู่
คุณหญิงเล่าว่า “ทีแรกจะปลูกกุหลาบค่ะ แต่ไหนๆ จะทำแล้วปลูกไม้ผลไว้เก็บลูกกินดีกว่า ปลูกทั้งเงาะ มังคุด ทุเรียน แต่คงต้องรออีกเป็นปีกว่าจะได้กิน งั้นลองปลูกองุ่นเล่นๆ ดูก่อน ไม่รู้ด้วยซ้ำว่าจะออกลูกเหมือนคนอื่นเขาไหม แต่ยังไงใบเขาก็ยังสวยนะคะ”
คุณหญิงทดลองปลูกองุ่นมาไม่น้อยกว่า 20 สายพันธุ์ ในที่สุดความพยายามก็เป็นผล ไบโคนัวร์ (Baikonur) คือองุ่นพันธุ์แรกที่ปลูกในกระถางและออกลูก พอถ่ายรูปโพสต์ก็มีหลายคนสนใจ คนที่ซื้อไปปลูกก็ติดดอกออกผลเช่นกัน และบอกกันไปปากต่อปากมากขึ้นเรื่อยๆ คุณหญิงจึงตัดสินใจหันมาทำต้นพันธุ์องุ่นขาย ปัจจุบันมีเกือบ 10 สายพันธุ์ และมีผู้ติดตามกว่า 63,000 คน รวมถึงสร้างรายได้ให้กับเธอนับแสนต่อเดือน
จากประสบการณ์ที่คลุกคลีอยู่ในวงการกล้าพันธุ์องุ่น คุณหญิงก็ได้แนะนำเคล็ดลับการดูแลต้นองุ่นให้ผลดก การเลือกใช้วัสดุปลูกและขนาดกระถางที่เหมาะสม รวมถึงสายพันธุ์ที่ปลูกแล้วออกผลได้ดีในประเทศไทย ไว้อย่างละเอียดและสามารถเรียนรู้ได้ไม่ยากจนเกินไป
แนะนำสายพันธุ์องุ่นทนร้อน ที่ปลูกและติดผลง่ายในไทย
พื้นที่ข้างบ้านประมาณ 30 ตารางเมตร มีองุ่นเกือบ 10 สายพันธุ์ หมุนเวียนกันออกลูกให้เก็บกินได้ทั้งปี ที่นี่เป็นเหมือนโชว์รูมปลูกองุ่นสำหรับคนที่เข้ามาเยี่ยมชม
“องุ่นพันธุ์ต่างประเทศที่นำเข้ามาปลูกในไทยมีหลายสายพันธุ์ โดยเฉพาะพันธุ์ที่มาจากยูเครน รัสเซียจะออกผลได้ดีกว่า สายพันธุ์จากออสเตรเลียและญี่ปุ่น ถึงแม้จะปลูกให้ออกลูกได้ แต่อาจต้องใช้เวลาถึง 2 ปี เนื่องจากต้องเลี้ยงให้ต้นสะสมอาหาร พรุนต้นเพื่อให้แตกกิ่งใหม่ และออกลูก ในขณะสายพันธุ์ที่เราปลูกแค่ตัดแต่งกิ่งนิดหน่อย และใช้เวลา 4-5 เดือนก็เริ่มติดช่อแล้วค่ะ”
- ไบโคนัวร์ (Baikonur) ลูกสีแดงม่วง รสหวานฉ่ำ
- เรมโบ (Rembo) ลูกสีม่วง เนื้อหวานกรอบ เหมาะปลูกในกระถางใหญ่ มีพื้นที่กว้างหน่อย
- ลิลลี่ (Lily of the Valley) ลูกสีเขียว ขนาดใหญ่ รสหวาน กรอบ มีกลิ่นหอม
- วิชฟิงเกอร์ (Witch Finger) ลูกสีแดง ไร้เมล็ด รสหวานอร่อยมาก
- วีเลส (Veles) ลูกสีชมพู ออกลูกดก เหมาะปลูกในพื้นที่เล็กๆ
- ไวกิ้ง (Viking) ลูกสีเขียว ออกลูกดก
- สฟิงซ์ (Sphynx) ลูกสีน้ำเงิน ออกลูกดก เหมาะปลูกในพื้นที่เล็กๆ
- เอเวอร์เรส (Everest) ลูกสีแดง ขนาดใหญ่ รสหวาน กรอบ
วิธี ปลูกองุ่น
องุ่นพันธุ์ต่างประเทศถ้านำมาปลูกในไทยมักจะไม่ค่อยออกลูก จึงต้องนำมาติดตาหรือเสียบยอดกับองุ่นป่า 1613 ซึ่งโตเร็ว หาอาหารเก่ง ทำให้ออกลูกได้ง่าย
“การเสียบยอดเราจะใช้ตาพันธุ์ดีแค่ตาเดียว ถ้าตาเติบโตแทงกิ่งใหม่ทะลุพาราฟินที่พันไว้ออกมาแสดงว่าการเสียบยอดติดตาสำเร็จ เลี้ยงต่ออีก 1 เดือนก็พร้อมจะนำไปปลูกลงกระถาง หลังจากนั้นอีกประมาณ 4 เดือนก็จะเริ่มติดช่อออกผล”
อีกเรื่องที่สำคัญคือองุ่นเป็นพืชเถา ต้องมีค้างให้กิ่งเลื้อยเกาะ ให้ใช้ไม้หรือลวดขึงตาราง และเลือกใช้ตาข่ายที่มีช่องกว้างพอ ที่พวงองุ่นจะรอดออกมาได้ และต้องจัดกิ่งให้เป็นระเบียบโดยการใช้เทปรัดกิ่งพันยึดไว้เพื่อบังคับกิ่งให้ไปในทิศทางที่เราต้องการ
ปกติองุ่นจะมีหนวดอยู่ตามข้อใบต้องเด็ดทิ้งเพราะหากปล่อยไว้จะแข็งและเอาออกยาก หนวดจะไปแย่งอาหารที่จะใช้เลี้ยงต้น ใบ และผล เมื่อเลี้ยงไปนานๆ จะสังเกตเห็นได้ว่าต้นเริ่มโทรม สามารถตัดต้นเลยก็ได้ ต้นจะไม่ตายแค่เพียงเดือนเดียวก็แตกกิ่งใหม่เต็มค้างแล้ว องุ่นเป็นต้นไม้ที่ตายยากถ้ารากเดินแล้ว
จำนวนผลขององุ่นจะมากหรือน้อย ขึ้นอยู่กับช่วงฤดูกาล การตัดแต่งกิ่ง การดูแล รวมถึงขนาดของกระถางก็มีผลด้วยเช่นกัน ถึงแม้ว่าต้นที่ปลูกในกระถางจะต่างกันในเรื่องของขนาดและสี แต่รสชาติยังคงความอร่อย ไม่ต่างจากต้นที่ปลูกที่แหล่งกำเนิดมากนัก
องุ่นทุกพันธุ์จะเริ่มต้นจากลูกสีเขียว หลังจากนั้นจะเปลี่ยนสีหรือที่เรียกว่า “เข้าสี” จากโคนไปที่ปลายพวง สีผลขึ้นอยู่กับพันธุ์ ถ้าเป็นพันธุ์ลูกสีเขียวเมื่อสุกผิวจะใสและมีสีเขียวอมเหลือง ระยะเวลาตั้งแต่ออกดอกจนถึงผลเริ่มเข้าสีจะใช้เวลาประมาณ 2 เดือน และกว่าจะเข้าสีทั้งพวงก็อีกประมาณ 2 เดือน ในการเก็บเพื่อรับประทาน สามารถทยอยเด็ดกินเฉพาะลูกที่เข้าสีแล้ว หรือจะรอให้เข้าสีหมดทั้งพวงแล้วค่อยตัดก็ได้
วัสดุปลูกและกระถางสำหรับ ปลูกองุ่น
ดินปลูกองุ่นที่ดีจะต้องร่วนซุย ระบายน้ำดี ไม่อุ้มน้ำเกินไปเพราะจะทำให้รากเน่า วัสดุปลูกที่ใช้ประกอบด้วยหน้าดิน แกลบหมัก ขี้วัวหมัก ใบก้ามปูหมัก ผสมในอัตราส่วนที่เท่ากัน และเมื่อปลูกดูแลไปสักพัก ถ้าดินเริ่มแข็งก็ให้พรวนดิน เติมมูลไส้เดือน ดินหมัก ใบก้ามปูหมัก เพื่อเพิ่มอินทรียวัตถุให้กับดิน
กระถางที่จะใช้ปลูกแนะนำขั้นต่ำอยู่ที่เส้นผ่านศูนย์กลาง 60 เซนติเมตร จะใช้กระถางดินเผา กระถางปูน กระถางพลาสติก หรือปลูกในตะเข่งก็ได้เช่นกัน รวมถึงพิจารณาสายพันธุ์ด้วย โดยสายพันธุ์ที่ลูกมีขนาดใหญ่ แตกกิ่งก้านเยอะก็ต้องใช้กระถางที่มีขนาดใหญ่ตามไปด้วย
“สำหรับต้นที่ปลูกลงดิน สามารถปล่อยให้ต้นแตกกิ่งยาวได้ถึง 3-4 เมตร และถ้าเลี้ยงกิ่งไว้เยอะก็จะออกลูกได้เยอะตาม แต่ถ้ามีพื้นจำกัดและอยากปลูกในกระถาง ก็ให้เราตัดแต่งกิ่งตามขนาดพื้นที่ที่มี และไม่ควรปล่อยให้กิ่งยาวเกินไปจนต้นส่งอาหารไปเลี้ยงที่ปลายกิ่งไม่พอ”
การรดน้ำใส่ปุ๋ย
“เราจะรดน้ำแค่วันละครั้งในช่วงเช้า ส่วนช่วงที่ต้นยังเล็กรากยังไม่เดินต้องระวังเรื่องการรดน้ำ หากรดน้ำมากเกินไป อาจทำให้รากเน่าได้ และช่วงที่องุ่นเข้าสีเราจะรดน้ำให้น้อยเพื่อป้องกันไม่ให้ผลปริแตก องุ่นเป็นต้นไม้ที่ทน อดน้ำได้นานถึงครึ่งเดือนก็ยังไม่ตาย”
ส่วนเรื่องการให้ปุ๋ย จะให้ปุ๋ยทางดินเพียงอย่างเดียว โดยช่วงแรกจะให้ปุ๋ยสูตรที่มีไนโตรเจนสูงเพื่อบำรุงต้น และพอถึงช่วงตัดแต่งกิ่งเพื่อให้ต้นเริ่มแตกกิ่งขึ้นค้าง จะให้ปุ๋ยสูตรเสมอ หรือปุ๋ยสูตรที่มีฟอสฟอรัสและโพแทสเซียมสูง เพื่อช่วยบำรุงให้ต้นแตกตามากขึ้น ซึ่งตาที่มีขนาดใหญ่จะให้ช่อที่มีขนาดใหญ่ตามไปด้วย
โรค แมลงที่อาจเจอ
องุ่นเป็นต้นไม้ที่ชอบแดด ควรปลูกในที่ได้รับแสงอย่างน้อยครึ่งวัน และไม่ชอบความชื้น ปัญหาเดียวขององุ่นคือโรคเชื้อราที่พบมากในหน้าฝน ควรใช้ไตรโคเดอร์มาผสมน้ำรดอย่างน้อยสัปดาห์ละครั้งในช่วงที่ยังไม่ติดผล เพื่อป้องกันโรครากเน่าและเชื้อราต่างๆ
ส่วนปัญหาแมลงก็จะเป็นพวกเพลี้ยซึ่งมักจะระบาดในช่วงหน้าร้อน ถ้าเห็นว่ามีมดก็ให้ระวังว่าจะมีเพลี้ยตามมา เห็นแล้วก็รีบกำจัดเสียก่อน อย่าปล่อยให้ลามไปมากกว่านั้น
เทคนิค ปลูกองุ่น ให้ผลดก
หลักการคือถ้าอยากให้ออกลูกตรงไหนก็ปล่อยขึ้นค้างที่ตำแหน่งนั้น สามารถทำค้างได้ทั้งแนวตั้งและแนวนอน แต่ปกติแล้วกิ่งแขนงด้านล่างเรามักจะตัดออก จะให้ติดช่อตรงไหนก็ตัดกิ่งตรงนั้น ต้นจะแตกกิ่งมาพร้อมช่อดอก องุ่นมีดอกแบบสมบูรณ์เพศสามารถผสมและติดช่อตออกผลได้เองโดยเราไม่ต้องช่วยผสม
“1 ตาจะแตก 1 ช่อ 4 ตาที่อยู่ใกล้กันจะแตกช่อได้ทั้งหมด ส่วนใหญ่ตาที่ 1 และ 2 จากปลายกิ่งมักจะแตกช่อพร้อมๆ กัน ซึ่งเราจะเหลือไว้แค่ 2 ช่อต่อกิ่งเท่านั้น เพื่อให้มีอาหารไปเลี้ยงที่เพียงพอ หลังจากตัดพวงไปหมดแล้วให้ตัดปลายกิ่งนั้นออก ตาที่อยู่ถัดไปข้างใน 1-2 ตา ก็จะเริ่มแทงช่อใหม่”
กระทั่งตัดจนสุดกิ่ง ก็เริ่มปล่อยให้แตกกิ่งใหม่มี 10-20 ตา และดูแลจนโคนกิ่งเริ่มแข็ง เริ่มแตกตาที่สมบูรณ์ แล้วเราค่อยตัดปลายกิ่งให้เหลือแค่เพียง 8 ตาเพื่อบังคับให้แทงช่อต่อไป
ลองผิดลองถูกจนสำเร็จ
คุณหญิงช่วงแรกได้ทดลองนำองุ่นพันธุ์สายพันธุ์ต่างๆ มาทดลองปลูกภายในพื้นที่บ้าน จนได้ค้นพบว่า องุ่นสายพันธุ์ที่เจริญเติบโตได้ดี ส่วนใหญ่มาจากยูเครน และรัสเซีย สู่การจำหน่ายต้นพันธุ์องุ่น
“ตอนแรกเริ่มปลูกจากพันธุ์ไวท์มะละกา (White Malaga) เป็นพันธุ์ที่นิยมปลูกกันตามสวนองุ่นใหญ่ๆ ในบ้านเรา แต่ถ้านำมาปลูกตามบ้านจะไม่ค่อยออกลูก และอาจต้องใช้เวลาถึง 2-3 ปีค่ะ จนไปเจอเนอร์สเซอรีที่เขาสั่งนำเข้ากิ่งล้างรากต้นไม้สายพันธุ์จากต่างประเทศ เราเองก็ต้องมาวัดดวงทดลองปลูกว่าจะรอดไหม จะออกลูกไหม”
“ซื้อกิ่งพันธุ์องุ่นมาทดลองปลูกหลายสายพันธุ์เลยค่ะ ความท้าทายก็คือเราปลูกในกระถางตั้งไว้ข้างบ้านต้นจะออกลูกได้ไหม สรุปว่าได้ผลค่ะ คือ ไบโคนัวร์ ซึ่งเป็นสายพันธุ์ที่มาจากยูเครน หลังจากนั้นก็โพสต์รูปผ่านเฟซบุ๊จนคนขอซื้อเยอะขึ้นเรื่อยๆ เลยทำขายเป็นพันธุ์แรก ทำมาได้เกือบปี ส่วนพันธุ์อื่นๆ เพิ่งจะเริ่มทำขายในช่วงครึ่งปีที่ผ่านมาค่ะ”
การจัดทรงองุ่นสามารถตัดแต่งตามพื้นที่ลักษณะของที่พักได้ ที่สำคัญต้องได้รับแสงแดดที่เพียงพอ มีการดูแลที่ดี องุ่นก็จะเริ่มติดช่อและให้ติดผล
“บ้านที่มีพื้นที่น้อยหรือระเบียงคอนโดก็ปลูกองุ่นในกระถางได้ เราสามารถบังคับขนาดต้นให้เหมาะกับขนาดพื้นที่ได้ ถ้ากิ่งยาวไปก็ตัดออก กิ่งองุ่นก็เหมือนตำลึงนั่นหล่ะค่ะ จะจัดทรงยังไง จะให้เขาเลื้อยขึ้นค้างแบบไหนก็แล้วแต่คนปลูกเลย ถ้าแสงพอ น้ำถึง ดูแลตัดแต่งบำรุงต้นดีๆ 4-5 เดือนก็เริ่มติดช่อแล้วค่ะ องุ่นมีอายุอยู่ได้หลายปี มีลูกให้กินตลอดทั้งปี ปลูกองุ่นในกระถางไม่ใช่เรื่องยากอย่างที่คิดค่ะ”
คุณหญิงจำหน่ายกล้าพันธุ์องุ่น มีราคาอยู่ที่ 370-420 บาท ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ ซึ่งทุกสายพันธุ์ผ่านการทดลองปลูกแล้วว่าสามารถติดผลได้จริง
“จนตอนนี้มีคนสนใจกว่า 20,000 ออเดอร์แล้วค่ะ ในขณะที่เราผลิตได้แค่เดือนละประมาณ 3,000 ต้นแค่นั้น แต่ต้องบอกก่อนนะคะว่าตอนที่จอง เราจะให้จองแบบไม่ระบุสายพันธุ์ เพราะขึ้นอยู่กับจำนวนกิ่งพันธุ์ที่เราจะผลิตได้ในช่วงนั้นๆ ตอนนัดรับต้นค่อยเลือกพันธุ์ที่มีอีกทีค่ะ”
“เราส่ง EMS โดยไปรษณีย์ไทย มีลูกค้าอยู่ทั่วประเทศ ตั้งแต่เชียงรายจนถึงสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ ลูกค้าส่วนใหญ่จะซื้อไว้ปลูกกินเองที่บ้าน ปลูกประดับเพื่อความสวยงาม อีกส่วนหนึ่งเป็นลูกค้าจากร้านอาหารและคาเฟ่ที่นำไปปลูกโชว์ และตอนนี้เราส่งออกไปที่ลาวแล้วด้วยค่ะ”
“ตอนนี้มีปัญหาเพจปลอมเยอะมากค่ะ เพจจริงจะชำระเงินเมื่อได้รับการติดต่อกลับไปว่าต้นพร้อมส่งเท่านั้น ไม่มีการโอนเงินตอนสั่งจอง ไม่มีต้นพร้อมส่งต้องสั่งจองเท่านั้นค่ะ”
นอกจากนี้ คุณหญิงก็ยังคงเสาะหาและสะสมสายพันธุ์ใหม่อยู่เรื่อยๆ เพื่อในอนาคตจะมีสีใหม่ๆ รูปทรงแปลกๆ และสายพันธุ์ไร้เมล็ดจำหน่ายเพิ่มขึ้น สำหรับท่านใดที่สนใจอยากเข้ามาชม สามารถติดต่อล่วงหน้าผ่านทางเพจ องุ่นกระถางชลบุรี หมู่บ้านกรีนพาร์คเอเวนิว อำเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี โทรศัพท์ : 08-9823-8648
เรื่อง : วชิรพงศ์ หวลบุตตา
ภาพ : ฤทธิรงค์ จันทร์ทองสุข
4 พันธุ์องุ่นปลูกกินผลก็ดี ทำซุ้มให้ร่มเงาก็ได้ด้วย
องุ่นไชน์มัทแคท ปลูกในเมืองไทยก็ได้นะ
